Bổ sung men tiêu hóa cho người lớn có cần thiết hay không?

Bổ sung men tiêu hóa thường được khuyến nghị bởi một số người với lý do rằng, khi lớn tuổi, cơ thể giảm khả năng sản sinh men tiêu hóa, dẫn đến khó khăn trong việc tiêu hóa thức ăn. Điều này khiến nhiều người tin rằng nên sử dụng men tiêu hóa bổ sung trong mỗi bữa ăn để hỗ trợ hệ tiêu hóa. Vậy quan điểm này có thực sự chính xác không?

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ [….], chuyên ngành [….], tại […]

1. Men tiêu hóa là gì?

Men tiêu hóa là các enzym có bản chất là protein, giữ vai trò quan trọng trong việc xúc tác các phản ứng hóa học, giúp phân giải các chất dinh dưỡng trong thức ăn thành dạng mà cơ thể có thể hấp thụ.

Hiện nay, các sản phẩm bổ sung men tiêu hóa ngày càng phổ biến trên thị trường, được quảng bá là có tác dụng hỗ trợ cải thiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng và khó tiêu. Tuy nhiên, liệu việc sử dụng men tiêu hóa bổ sung có thực sự hiệu quả trong việc hỗ trợ tiêu hóa và giảm các triệu chứng này hay không? Và bản thân đã thực sự hiểu rõ về men tiêu hóa cùng cách sử dụng một cách đúng đắn?

Men tiêu hóa được sản xuất tại nhiều cơ quan trong đường tiêu hóa, bao gồm: nước bọt, dạ dày, tuyến tụy và ruột non. Trong đó, tuyến tụy là nơi sản xuất phần lớn men tiêu hóa, sau đó bài tiết vào ruột non – nơi diễn ra quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn chính.

Khi tuyến tụy không sản xuất đủ lượng men tiêu hóa cần thiết, cơ thể sẽ không tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả. Tình trạng thiếu hụt men tiêu hóa ở mức độ nhẹ có thể dẫn đến các triệu chứng như đầy bụng, chướng hơi, trong khi thiếu hụt nghiêm trọng có thể gây sụt cân và suy dinh dưỡng. Ở những bệnh nhân được chẩn đoán suy tuyến tụy, việc bổ sung men tiêu hóa thường cần thực hiện theo chỉ định của bác sĩ với các loại thuốc kê đơn phù hợp.

Phần lớn các men tiêu hóa được sản xuất bởi tuyến tụy và bài tiết vào ruột non.

2. Các loại men tiêu hóa trong cơ thể người

Cơ thể con người sản xuất ba loại men tiêu hóa chính, mỗi loại đảm nhiệm vai trò phân giải một nhóm chất dinh dưỡng khác nhau:

• Amylase: Đây là men tiêu hóa giúp phân giải tinh bột và carbohydrate thành đường, dễ dàng hấp thụ vào máu. Một loại amylase đặc biệt, gọi là ptyalin, được tiết ra từ tuyến nước bọt. Ptyalin đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa tinh bột và glycogen ngay từ miệng, chuyển các chất này thành những đường đơn như maltose và glucose.
• Protease: Men tiêu hóa này giúp phân giải protein thành các axit amin – dạng chất cơ thể có thể hấp thụ. Protease được sản xuất tại dạ dày, tuyến tụy và ruột non. Trong dạ dày, pepsin là men tiêu hóa chính thuộc nhóm protease, đảm nhiệm việc phân hủy protein thành các peptide và axit amin, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hấp thụ ở ruột non.
• Lipase: Đây là men tiêu hóa chịu trách nhiệm phân giải lipid (chất béo và dầu) thành glycerol và axit béo. Lipase được sản xuất chủ yếu tại tuyến tụy và ruột non. Ngoài ra, lipase cũng có trong sữa mẹ, giúp trẻ sơ sinh tiêu hóa và hấp thụ chất béo hiệu quả hơn khi bú. Lipid không chỉ là nguồn năng lượng dự trữ quan trọng của cơ thể mà còn tham gia vào cấu trúc màng tế bào và các quá trình sinh học khác.

Có 3 loại men tiêu hóa chính là Amylase, Protease và Lipase.

Nhờ sự phối hợp của các loại men tiêu hóa này, cơ thể có thể hấp thụ tối đa các chất dinh dưỡng từ thực phẩm.

3. Đối tượng sử dụng, bổ sung men tiêu hóa

Dưới đây là các trường hợp được chỉ định và chống chỉ định khi sử dụng, bổ sung men tiêu hóa. Người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng:

3.1. Chỉ định bổ sung men tiêu hóa

Men tiêu hóa không kê đơn (OTC) thường được chỉ định sử dụng trong các trường hợp sau:

• Người mắc rối loạn phổ tự kỷ (ASD): Men tiêu hóa giúp cải thiện các triệu chứng tiêu hóa bất thường, như đau bụng do không dung nạp lactose, nôn mửa, hoặc giảm các phản ứng cảm xúc và hành vi liên quan.
• Biến chứng trong điều trị ung thư
• Bệnh Celiac
• Khó tiêu hóa carbohydrate lên men
• Chứng khó tiêu chức năng
• Bệnh viêm ruột (IBD)
• Hội chứng ruột kích thích (IBS)
• Hấp thu hay không dung nạp lactose
• Đau nhức cơ bắp sau tập thể dục
• Viêm xương khớp

Đối với các tình trạng nghiêm trọng hơn như suy tụy ngoại tiết (EPI), viêm tụy, phẫu thuật cắt bỏ tuyến tụy hoặc xơ nang, bệnh nhân thường cần điều trị bằng liệu pháp thay thế enzym (ERT) theo toa của bác sĩ.

3.2. Đối tượng chống chỉ định sử dụng men tiêu hóa

Một số trường hợp không nên sử dụng men tiêu hóa, bao gồm:

• Men tiêu hóa nguồn gốc từ động vật: Không phù hợp với người ăn chay hoặc kiêng thực phẩm từ động vật.
• Dị ứng với thành phần men tiêu hóa: Tránh sử dụng nếu có tiền sử dị ứng với các thành phần hoặc dẫn xuất từ loại men đó.
• Men Bromelain: Không dùng cho người có lượng tiểu cầu thấp hoặc đang sử dụng thuốc làm loãng máu
• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú

Việc sử dụng, bổ sung men tiêu hóa cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên môn, chỉ định đúng đối tượng để đảm bảo an toàn và hiệu quả, tránh những rủi ro tiềm ẩn do sử dụng không đúng cách.

4. Khả năng sản xuất men tiêu hóa của cơ thể có giảm theo độ tuổi không?

Câu trả lời là có. Theo thời gian, khả năng sản xuất men tiêu hóa của cơ thể có thể bị giảm đi do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

• Suy giảm chức năng của các cơ quan sản xuất men tiêu hóa: Các cơ quan như tuyến nước bọt, dạ dày, tuyến tụy và ruột non đảm nhiệm vai trò sản xuất men tiêu hóa. Khi cơ thể lão hóa, các cơ quan này dần mất đi chức năng hoạt động bình thường, dẫn đến giảm khả năng sản xuất men tiêu hóa.
• Bệnh lý tại các cơ quan sản xuất men tiêu hóa: Các bệnh lý tại dạ dày, tuyến tụy hoặc ruột non có thể gây suy giảm nghiêm trọng khả năng sản xuất men tiêu hóa. Ví dụ, các bệnh như bệnh Celiac, viêm tụy hoặc ung thư tuyến tụy đều ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiết enzym của các cơ quan này, dẫn đến các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng.
• Chế độ ăn uống không cân đối: Một chế độ ăn nghèo nàn dinh dưỡng hoặc lạm dụng thực phẩm chế biến sẵn có thể gây thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết cho hoạt động của các cơ quan sản xuất men tiêu hóa, từ đó làm giảm hiệu quả tiêu hóa thức ăn.
• Căng thẳng và các bệnh lý thần kinh: Stress kéo dài, đặc biệt là các rối loạn tâm thần như trầm cảm hoặc tự kỷ, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn có thể làm giảm sản xuất men tiêu hóa, khiến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa trở nên trầm trọng hơn.

Các bệnh lý liên quan đến thần kinh như trầm cảm, tự kỷ có thể làm trầm trọng thêm sự suy giảm sản xuất men tiêu hóa.

Những yếu tố này góp phần khiến khả năng tiêu hóa của cơ thể giảm sút khi lớn tuổi, đòi hỏi sự chú ý đến chế độ dinh dưỡng, sức khỏe tổng thể và bổ sung men tiêu hóa để duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

5. Hướng dẫn bổ sung men tiêu hóa cho người lớn

Việc sử dụng men tiêu hóa có thể mang lại hiệu quả đặc biệt trong các trường hợp người lớn bị tiêu hóa kém, suy dinh dưỡng, thiếu hụt men tiêu hóa, hoặc mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa như bệnh Celiac, đái tháo đường hoặc xơ nang. Một số nguyên tắc sử dụng men tiêu hóa:

5.1 Sử dụng đúng chỉ định

Men tiêu hóa chỉ nên được bổ sung theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Việc tự ý sử dụng mà không có chỉ định có thể gây ra những ảnh hưởng không mong muốn.

5.2 Dùng men tiêu hóa cùng với thức ăn

Đa phần các loại men tiêu hóa phát huy hiệu quả tốt nhất khi được bổ sung trong hoặc ngay trước bữa ăn. Men tiêu hoá hoạt động tối ưu khi kết hợp với các loại thực phẩm tương ứng. Ví dụ:

• Men lactase (giúp tiêu hóa đường lactose trong sữa) nên được uống cùng với các sản phẩm từ sữa.
• Men amylase (hỗ trợ tiêu hóa carbohydrate phức hợp có trong đậu và rau) nên được bổ sung ngay trước khi ăn các thực phẩm này để giảm cảm giác đầy bụng khó tiêu.

5.3 Liều lượng và thời điểm sử dụng

Thời điểm sử dụng, bổ sung men tiêu hóa có thể khác nhau tùy theo loại sản phẩm. Một số loại cần được dùng trong bữa ăn, trong khi những loại khác nên uống ngay trước khi ăn.

Liều lượng bổ sung phụ thuộc vào loại men tiêu hóa và tình trạng cụ thể của người sử dụng. Luôn tuân thủ hướng dẫn trên bao bì sản phẩm hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Nếu người dùng không chắc chắn về loại men tiêu hóa phù hợp, thời gian uống hoặc liều lượng, hãy tham khảo ý kiến của dược sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Điều này giúp đảm bảo việc bổ sung men tiêu hóa đạt hiệu quả tối ưu và an toàn cho sức khỏe.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.