Hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột có khác nhau không?

Hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột là hai tình trạng hai rối loạn tiêu hóa thường dễ bị nhầm lẫn do có nhiều triệu chứng tương đồng. Tuy nhiên, đây là hai bệnh lý hoàn toàn khác nhau về nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và phương pháp điều trị. Việc phân biệt rõ ràng giữa hai bệnh lý là rất cần thiết để đảm bảo chẩn đoán chính xác và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ chuyên khoa Tiêu hoá – Gan Mật – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

1.Tổng quan về hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột

1.1 Bệnh viêm ruột là gì?

Bệnh viêm ruột (IBD) là một nhóm bệnh lý gây viêm và kích ứng ở đường tiêu hóa, chủ yếu bao gồm bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. 

1.2 Hội chứng ruột kích thích là gì?

Trong khi đó, hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng đường ruột, gây rối loạn nhu động ruột khiến thức ăn di chuyển quá nhanh hoặc quá chậm, thường đi kèm với triệu chứng đau bụng.

Sự khác biệt chính

Bệnh viêm ruột

• Bệnh viêm ruột là bệnh lý có tổn thương cấu trúc thực thể, nghĩa là các triệu chứng xuất phát từ những tổn thương rõ rệt ở đường tiêu hóa.Các tổn thương như viêm mãn tính hoặc loét có thể được quan sát qua các phương pháp chẩn đoán như chụp X-quang, nội soi hoặc sinh thiết.

• Hội chứng ruột kích thích là bệnh lý thuộc nhóm rối loạn chức năng, tức là các triệu chứng không xuất phát từ tổn thương thực thể.Các xét nghiệm thường không phát hiện được nguyên nhân gây bệnh cụ thể.

Người bệnh không thể tự phân biệt hai bệnh lý này chỉ dựa trên cảm giác hoặc triệu chứng. Do đó, việc hiểu rõ sự khác biệt và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để đưa ra phương pháp chẩn đoán và điều trị chính xác là vô cùng quan trọng.

2. Các triệu chứng giống nhau giữa hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột

Hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột đều là các bệnh lý mạn tính của đường tiêu hóa, do đó cả 2 đều có nhiều triệu chứng tương tự nhau, bao gồm:

• Đau bụng: Thường là triệu chứng nổi bật, xuất hiện ở cả hai bệnh.
• Chướng bụng: Triệu chứng của hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột này gây cảm giác đầy hơi, khó chịu.
• Rối loạn đại tiện: Bao gồm tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ cả hai.
• Đi ngoài nhiều lần: Triệu chứng viêm ruột và hội chứng ruột kích thích có thể biểu hiện kèm với cảm giác buồn đi đại tiện ngay lập tức sau bữa ăn hoặc bất cứ lúc nào.

Đau bụng là triệu chứng phổ biến và thường xuyên xuất hiện ở cả hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột

Ngoài ra, cả hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm gặp đều thường đều là bệnh gặp ở những người trẻ tuổi, đặc biệt trong độ tuổi trưởng thành, điều này có thể làm tăng khả năng nhầm lẫn giữa dấu hiệu viêm ruột và hội chứng ruột kích thích nếu không được chẩn đoán chính xác.

3.Các điểm khác biệt giữa bệnh viêm ruột và hội chứng ruột kích thích

3.1 Triệu chứng

Mặc dù có nhiều triệu chứng giống nhau, bệnh viêm ruột (IBD) và hội chứng ruột kích thích (IBS) vẫn có những triệu chứng đặc trưng riêng:

Đối với bệnh viêm ruột, do viêm nhiễm kéo dài, các triệu chứng thường nghiêm trọng hơn và có thể tiến triển xấu theo thời gian. Các triệu chứng viêm ruột bao gồm:

• Phân có máu hoặc màu đen.
• Sụt cân hoặc mất cảm giác thèm ăn.
• Sốt.
• Viêm ngoài đường tiêu hóa như viêm da, viêm khớp hoặc viêm mắt.

Trong khi đó, hội chứng ruột kích thích (IBS) đặc trưng bởi các triệu chứng rối loạn chức năng như:

• Buồn nôn, đầy hơi nhiều hơn bình thường.
• Cảm giác muốn đi ngoài ngay cả khi vừa đi xong.

3.2 Vị trí đau

Bệnh viêm ruột (IBD):

• Bệnh Crohn: Thường gây đau ở vùng bụng dưới bên phải.
• Viêm loét đại tràng: Gây đau ở vùng bụng dưới bên trái.
• Tuy nhiên, đau có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên bụng, tùy thuộc vào mức độ viêm.

Hội chứng ruột kích thích (IBS):

Tình trạng đau hoặc co thắt thường xảy ra ở vùng bụng dưới, chủ yếu ở nửa dưới.

3.3 Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh viêm ruột (IBD)

• Hiện nay, nguyên nhân viêm ruột vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng tình trạng viêm nhiễm mạn tính trong đường tiêu hóa được cho là yếu tố nguy cơ chính gây bệnh.
• Tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể gây chảy máu, loét, đau, kích hoạt hệ miễn dịch, dẫn đến các triệu chứng như sốt và mệt mỏi.

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho rằng nguyên nhân hội chứng ruột kích thích có liên quan đến những tình trạng bất thường trong hoạt động của cơ ruột và hệ miễn dịch.

Các yếu tố làm tăng nặng triệu chứng hội chứng của ruột kích thích bao gồm:

• Chế độ ăn uống.
• Căng thẳng tâm lý.
• Nhiễm trùng đường ruột.
• Thay đổi nội tiết tố.

Thức ăn nhanh có thể làm nặng thêm các triệu chứng bệnh hội chứng ruột kích thích.

3.4 Chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh viêm ruột (IBD)

Để xác định bệnh viêm ruột, bác sĩ sẽ tìm kiếm các dấu hiệu tổn thương thực thể trên đường tiêu hóa thông qua các phương pháp sau:

• Xét nghiệm máu và phân: Phát hiện tình trạng viêm, nhiễm trùng hoặc mất máu.
• Chụp CT hoặc MRI: Đánh giá cấu trúc của ruột và phát hiện tổn thương hoặc viêm.
• Nội soi đại tràng: Kiểm tra trực tiếp bên trong đại tràng, đồng thời lấy mẫu mô (sinh thiết) để phân tích.

Nếu có tình trạng viêm loét, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm này để xác định chính xác loại bệnh viêm ruột mắc phải.

Chẩn đoán hội chứng ruột kích thích (IBS)

Bác sĩ chẩn đoán hội chứng ruột kích thích dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng, thường sử dụng “Tiêu chuẩn Rome”: Người bệnh được coi là mắc hội chứng ruột kích thích nếu xuất hiện đau bụng ít nhất 1 ngày/tuần, kéo dài trong 3 tháng, kèm theo ít nhất 2 trong 3 dấu hiệu sau:

• Đau bụng giảm sau khi đi ngoài.
• Thay đổi tần suất đi ngoài khi cơn đau xuất hiện (nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường).
• Phân có hình dạng khác thường (rắn, lỏng, hoặc không định hình) khi đau.

Trong một số trường hợp, bác sĩ chỉ dựa trên các triệu chứng này để chẩn đoán. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ bệnh viêm ruột, bác sĩ có thể yêu cầu thêm xét nghiệm để kiểm tra có tình trạng viêm hoặc chảy máu ở đường tiêu hóa hay không.

3.5 Biến chứng

Biến chứng của bệnh viêm ruột (IBD)

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh viêm ruột có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Mất nước: Do tiêu chảy kéo dài.
• Suy dinh dưỡng: Hấp thu kém các chất dinh dưỡng.
• Thiếu máu: Do mất máu mãn tính.
• Loãng xương: Thiếu hụt canxi và vitamin D.
• Nhiễm trùng: Do suy yếu miễn dịch.
• Huyết khối: Tăng nguy cơ đông máu.
• Loét và áp xe: Hình thành các tổn thương hoặc túi mủ trong ruột.
• Thủng đại tràng: Gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Tắc nghẽn đường ruột: Cản trở lưu thông của thức ăn qua ruột.
• Mở rộng đại tràng cấp tính: Đại tràng giãn to và nguy hiểm.
• Nguy cơ ung thư đại tràng: Đặc biệt ở người bệnh viêm ruột lâu năm.

Biến chứng của hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng ruột kích thích ít gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng hơn bệnh viêm ruột. Tuy nhiên, bệnh có thể làm giảm nghiêm trọng chất lượng cuộc sống do các triệu chứng kéo dài. Các biến chứng phổ biến bao gồm:

• Ảnh hưởng tâm lý: Trầm cảm, lo âu hoặc căng thẳng do sống chung với bệnh.
• Giảm hiệu suất làm việc và sinh hoạt: Do đau bụng và tình trạng rối loạn tiêu hóa.

Việc nhận biết và phân biệt các đặc điểm khác nhau này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp cho từng bệnh lý.

4. Điều trị hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột

4.1 Chế độ ăn uống

Thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp cải thiện triệu chứng cho cả người bệnh viêm ruột (IBD) và hội chứng ruột kích thích (IBS). Tuy nhiên, không có một chế độ ăn cố định phù hợp với tất cả mọi người. Người bệnh cần điều chỉnh dựa trên tình trạng cá nhân, bao gồm:

• Tăng cường chất xơ: Có thể bổ sung qua thực phẩm tự nhiên hoặc thực phẩm chức năng, nhưng cần lưu ý liều lượng để tránh đầy hơi.
• Hạn chế lactose: Đặc biệt ở người không dung nạp được đường sữa.
• Giảm thực phẩm gây đầy hơi: Như đồ uống có ga, hành, cải bắp, và súp lơ.
• Uống nhiều nước: Thông qua nước uống hoặc thực phẩm giàu nước như trái cây tươi.
• Tránh caffeine và các loại thực phẩm từ họ đậu: Những thực phẩm này có thể làm nặng thêm triệu chứng tiêu hóa.
• Giới hạn hoặc tránh sử dụng FODMAPs: Đây là nhóm đường khó tiêu hóa, có trong một số loại trái cây, rau, bánh mì và sữa.

Cả người mắc hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột đều có thể cải thiện tình trạng bệnh bằng cách thay đổi chế độ ăn.

4.2 Thuốc điều trị

Bệnh viêm ruột (IBD)

Bác sĩ thường sử dụng các loại thuốc ức chế viêm để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát:

• Aminosalicylate: Giảm viêm ở niêm mạc ruột, thường dùng trong trường hợp bệnh nhẹ hoặc trung bình.
• Corticosteroid: Giảm viêm nhanh chóng bằng cách ức chế hệ miễn dịch, chỉ sử dụng ngắn hạn trong giai đoạn bùng phát.
• Thuốc điều hòa miễn dịch: Ức chế hệ miễn dịch lâu dài, giúp kiểm soát viêm mạn tính.
• Liệu pháp sinh học: Ngăn chặn các protein gây viêm trong cơ thể, thường được chỉ định trong trường hợp bệnh nặng.
• Kháng sinh: Điều trị nhiễm trùng liên quan đến bệnh hoặc biến chứng sau phẫu thuật.

Lưu ý: Các loại thuốc này không có hiệu quả trong điều trị hội chứng ruột kích thích (IBS), điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chẩn đoán chính xác.

Hội chứng ruột kích thích (IBS):

Việc điều trị tập trung vào kiểm soát triệu chứng, bao gồm:

• Thuốc nhuận tràng hoặc chống táo bón.
• Thuốc chống tiêu chảy.
• Thuốc chống co thắt: Giảm cơn đau do co thắt ruột.
• Thuốc chống trầm cảm: Đặc biệt trong trường hợp người bệnh có kèm lo âu hoặc trầm cảm.

4.3 Các phương pháp hỗ trợ khác

• Quản lý căng thẳng: Thực hành các bài tập thư giãn, châm cứu, hoặc thôi miên có thể giúp cải thiện triệu chứng.
• Men vi sinh: Một số nghiên cứu đang kiểm tra hiệu quả của men vi sinh trong việc cải thiện tình trạng hội chứng ruột kích thích.
• Tư vấn tâm lý: Hỗ trợ hiệu quả nếu bệnh gây căng thẳng hoặc khiến người bệnh hạn chế các hoạt động xã hội.
• Tham gia nhóm hỗ trợ: Giúp người bệnh chia sẻ kinh nghiệm, tìm kiếm lời khuyên, và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Việc kết hợp các phương pháp điều trị y khoa, thay đổi lối sống và hỗ trợ tâm lý sẽ giúp thuyên giảm tình trạng của cả hội chứng ruột kích thích và bệnh viêm ruột cũng như hỗ trợ kiểm soát tốt hơn các bệnh lý đường ruột mạn tính này.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.